|
|
|
Bugün Türkiye nüfusunun yüzde 17'si, 81 ilimizin sadece birinde, "mega" metropol İstanbul'da kümelenmiş durumda. İlginç olan ise, İstanbul'un, halen, inanılmaz bir hızda büyüyor olması. Her saat başı İstanbul nüfusunun 40 kişi arttığını biliyor muydunuz Türkiye genelinde ortalama binde 18 olan yıllık nüfus artışı, İstanbul'da binde 30 civarında seyrediyor. Bu gidişle, küçük bir hesaplamayla, 2050'de İstanbul'un 49 milyonluk bir mini "ülke", toplam Türkiye nüfusunun neredeyse yarısının yaşayacağı alan olacağını söylemek mümkün.
Aslında İstanbul'un nüfus artışında, doğal nüfus artışının payı sadece üçte bir. Gerisi, yıllardır bilindiği ancak önlenemediği üzere "göç"le geliyor. 1950'lerde başlayan ve gittikçe hızlanan kitlesel köyden kente göç sürecini tetikleyen en önemli nedenlerin başında ise "işsizlik" yer alıyor. Hal bu iken, Türkiye'de istihdam dağılımı da çarpıklaşmaya devam ediyor. TÜİK'in 2006 "Hanehalkı İşgücü Araştırması"na göre, sanayi sektörünün istihdam payı, en yüksek yüzde 41,9 ile İstanbul ve yüzde 40,5 ile Doğu Marmara Bölgesi'nde gerçekleşmiş durumda. TÜİK'in (12 Bölge) verilerine göre, geçen yıl çalışma çağındaki nüfusun 2005'e göre en fazla arttığı bölge, yine, 240 bin kişilik artışla 8 milyon 636 bin kişiye ulaşan İstanbul olmuş.
ANADOLU'NUN PROBLEMİ
Gittikçe işgücü azalan Anadolu kentlerinin en önemli sorunu da işte bu noktada başlıyor. Memleketlerine yatırım yapan "Anadolu kaplanları", zaten göçle ciddi yara almış kent nüfusları içinde, istihdam edecek "kalifiye" çalışan bulmakta zorlanıyor. Şehirlerin küçülen nüfusu ile ufalan gelişmişlik düzeylerine, firmaların sınırlı maddi imkânları ve profesyonel vizyon eksiklikleri de eklenince, Anadolu'da çalışmak, büyük şehirliler için "sürgün" anlamına gelmeye başlıyor.
Peki, ne yapmak lazım? Anadolu'ya "kalifiye" iş gücünü çekebilmenin anahtarı nerede? İşte bu sorulara cevap bulabilmek için, İstanbul Bilgi Üniversitesi olarak İnsankaynaklari.com'la konuya yönelik bir çalışma tasarladık ve Mayıs ayı içinde gerçekleştirdik. Toplam 2 bin 63 kişi anketimizi cevapladı. Bu kişilerin yaklaşık yarısı aktif çalışanlardan oluşurken, yüzde 13'lük bir kesim öğrenci, geri kalan kesim ise iş arayanlardan oluşuyordu.
Anketimizde önce, göç olayına rakamsal bir açılım getirebilmek için, cevaplayıcıların şu anda nerede yaşadıklarını ve daha önce hangi ilde ikamet ettiklerini sorguladık. Görüşülen kitlenin yüzde 38'i İstanbul'da oturuyordu ve bunların yüzde 30'u daha önceden İstanbul'da oturmayan, yani göçle gelmiş kişilerdi. Verilere başka bir yönden baktığımızda da, daha önceden İstanbul'da oturanların yüzde 80'inin şu anda halen İstanbul'da oturduklarını gördük; yüzde 20'si ise artık herhangi bir Anadolu şehrindeydi. Ankara ve İzmir'i resmin içinden çıkarınca bu oran yüzde 14'e kadar düşüyordu. Yani, İstanbul, beklendiği üzere, verdiğinden daha fazla göç alıyordu. Ankara ve İzmir ise, giden ve gelen hesabı yapıldığında, aşağı yukarı "tapi" çıkıyordu.
ÇALIŞANLAR NE İSTİYOR?
Takip eden sorularda meselenin derinine inmeye çalıştık ve Anadolu'ya kalifiye işgücünü çekebilmek için çalışanların beklentilerini sorguladık. "Maaş" ve "pozisyon" öncelikli ilk iki beklenti olarak belirlendi. Takiben "kira-seyahat masraflarımın karşılanması", "kurumsallık-profesyonel yönetimi" ve "kişisel gelişim ve eğitim imkânları" önem arz eden diğer konular olarak saptandı. Beklentilerden sonra gerçek durum tespiti yapmaya çalıştığımızda da, "maaşların azlığı" yine karşımıza çıkan ilk mesele oldu. Sonrasında "sosyal ve kültürel imkânların kısıtlılığı" ve "firmaların kurumsallıktan uzak olması" Anadolu'yu tercih etmeme nedenleri olarak belirtildi.
"Ücret yönetimi" aslında son yıllarda çalışanların motivasyonunu artırmak ve performansı yükseltebilmek için en önemli araçlardan biri. Artık görece düşük olan enflasyon ve iş dünyasının değişen şartları yanında artan rekabet de, ücret yönetiminin, çalışanlar nezdinde daha fazla önemsenmesine neden oldu. Ancak Anadolu'da, sadece ufak bir kitle ücret seviyelerini danışmanlık alarak belirlerken, genel temayül "patronlararası gayriresmi zirveler" ile belirlemek. Bu yaklaşım da, özellikle üst düzey yönetici ücretlerindeki farklılıkların artmasına ve genel yönetici ücretlerinin, geçmiş yıllara göre artmış olmakla birlikte, hâlâ büyük şehirlerin yüzde 25 ila yüzde 40 altında olmasına neden oluyor.
Ücret dışında sağlanan "yan imkânlar" da, Anadolu'yu bir çekim merkezi haline getirmede önemli. Bu anlamda kira-lojman yardımı ve seyahat finansmanı öne çıkıyor. Yanı sıra "yaşama kolaylığı", yani satın alma paritesinin düşüklüğü Anadolu illerinin kullanmaları gereken önemli bir avantajı. Bu anlamda Antalya, dört mevsim tatil avantajını da kullanarak öne çıkan iller arasında. TÜİK'in Hanehalkı İşgücü Anketi'ne göre, geçen yıl en yüksek istihdam artışının 161 bin kişiyle Akdeniz Bölgesi'nde gerçekleşmiş olması bunun en önemli göstergesi.
Ailelerin şirket yönetimindeki egemenliği ve sonucunda oluşan "kurumsal vizyon eksikliği" de Anadolu'ya kalifiye yönetici çekebilme konusunda, son dönemlerdeki olumlu yaklaşımlara rağmen, halen önemli bir bariyer. Şirketlerin büyük bir bölümünde genel müdür "aile"den biri. Hatta birçok şirkette muhasebe, pazarlama gibi bölümlerin başında da "aile"den birileri var. Bu da kalifiye bir profesyonel yönetici için cezbedici bir faktör olmaktan çok uzak; çünkü terfi imkânlarının, yükselmenin sınırlı olduğunun somut bir göstergesi. Yanı sıra "pozisyon" tanımını da gittikçe bulanıklaştıran bir durum.
Tüm bunların yanı sıra, var olan düzenin bozulması, taşınılacak olan Anadolu ilinin sosyal ve kültürel şartları ile ailenin uyumu gibi sorunlar halen baki. Anketimizdeki spontane cevaplardan biriyle bitirmek gerekirse:
"Asıl sebep insanların alışkanlıklarını değiştirmek istememeleri..."
Alıntı: insankaynakları.com
|
Facebook'ta Paylaş
|
